Welke maatschappelijke carrière past bij welke persoonlijke identiteit?

door: Nelleke van der Heiden | 25 april 2019

Inzicht in je persoonlijke identiteit komt goed van pas als je je als topsporter oriënteert op een carrière na de sport. Dat is ook de overtuiging van stichting De SportMaatschappij die zich inzet om deze sporters te begeleiden van een sport- naar een maatschappelijke carrière. "Toen we onze programma’s ontwikkelden, gingen we op zoek naar een persoonlijkheidstest", zegt Arlette van der Meulen-van Cleeff van De SportMaatschappij. Het werd de PIT, de Persoonlijke Identiteit Test, van de Talentenacademie die zich richt op talentontwikkeling door prestatiecoaching in de sport en entertainment.

Het was een behoorlijke zoektocht, vertelt Arlette van der Meulen-van Cleeff. “We wilden niet zo’n test waar een kleur uitkomt of die je op een andere manier te veel in een hokje drukt. We wilden een test die ook van toepassing is in het leven na de sport en die inzichtelijk maakt waar je krachten en je valkuilen liggen. Heel concreet ook, houd je van werken in een team, is de sfeer belangrijk, krijg je daar energie van en vind je het prettig om samen te werken?"

Niet in een hokje
Dat sloot naadloos aan bij de PIT die de Talentenacademie heeft ontwikkeld. Jaap van Helvoort, de PIT-specialist van de Talentenacademie gebruikt exact dezelfde woorden. “We blijven weg van kleuren. Je hebt van die tests die zeggen dat je blauw bent of groen, maar wij willen niet in een hokje drukken.” De Persoonlijke Identiteit Test is een gedragsvoorkeurstest. Het is een vragenlijst waarbij je 42 keer tussen twee stellingen moet kiezen. “Ook als je bij beide stellingen denkt dat het niet bij je past, moet je toch kiezen, degene die het minst niet bij je past. Daar komt een PIT-wiel uit met scores op zeven persoonlijkheidskenmerken. Je haalt altijd 42 punten, er is geen goed of slecht, maar het geeft inzicht in gedragsvoorkeuren.” 
De bedoeling is dat de test handvatten geeft om het gesprek aan te gaan. De Talentenacademie gebruikt ‘m bij de intake van individuele sporters (of entertainmenttalenten) of juist als de coaching al een tijdje loopt, om dan extra verheldering te geven. Maar hij wordt ook ingezet voor teams. Dat geeft de trainer - na toestemming van de individuele spelers, zo benadrukt Van Helvoort - inzicht en leert ook de sporters zelf waar de krachten en valkuilen liggen, hoe je daarop kunt trainen of de taken kunt verdelen.

De test blijkt buitengewoon nuttig om inzicht te geven in wat iemand drijft en hoe je met verschillende situaties omgaat

Structuur gewend
De SportMaatschappij heeft een licentie om de PIT af te nemen, en de coaches zijn getraind om de test af te nemen. “We doen de test niet los, maar altijd geïntegreerd in onze programma’s”, zegt Van der Meulen-van Cleeff. De test blijkt buitengewoon nuttig om inzicht te geven in wat iemand drijft en hoe je met verschillende situaties omgaat. Zij geeft een voorbeeld. “Veel sporters zijn een heel duidelijke structuur gewend. Als de structuur van de topsport wegvalt, is het voor sommigen lastig om van de bank af te komen. Maar voor een ander blijkt dat veel minder belangrijk. Die heeft dan bijvoorbeeld juist meer ruimte nodig om zelf richting te geven aan zijn of haar werk.”

De PIT test op deze zeven persoonlijkheidskenmerken, vertelt Van Helvoort: leiderschap; conflicthantering; samenwerking: flexibiliteit; emotionele stabiliteit; prestatiegerichtheid en zorgvuldigheid. Om een indruk te geven van de stellingen waartussen je moet kiezen: ‘Ik wil graag mensen sturen in het nemen van hun beslissingen’ of ‘Ik houd ervan richtlijnen te volgen als ze mij gegeven worden’. 

Hoge score op prestatiegerichtheid
Zoals gezegd levert het geen persoonlijkheidsplaatje op, maar meer een aanzet voor een gesprek. Van Helvoort legt uit dat er bijvoorbeeld uit kan komen dat iemand nogal een denker is of conflictvermijdend. “Dan raden we aan om bij de coaching even met diegene één op één te gaan zitten.” En sporters scoren over het algemeen hoog op prestatiegerichtheid. “Ze hebben 20 jaar lang alleen maar gehoord dat ze resultaat moesten halen, dat komt dan wel naar voren in de test. Die prestatiegerichtheid kan een enorme winst zijn voor bedrijven.” 

Als de Talentenacademie een sporter treft die al aan het eind van zijn sportcarrière is of daar niet ver meer vanaf, dan verwijzen ze door naar De SportMaatschappij en andersom gebeurt dat ook. Ze weten elkaar te vinden, zegt zowel Van Helvoort als Van der Meulen-van Cleeff.

De test is zo ontwikkeld dat je niet kunt invullen wat je graag wil dat eruit komt

De Talentenacademie, die met oprichter Marco Hoogerland al twintig jaar ervaring in prestatiecoaching heeft, ontwikkelde de PIT zelf. “Daarvoor is onderzoek gedaan naar de nu gangbare persoonlijkheidstheorieën. We hebben ook naar andere persoonlijkheidstests gekeken en de stellingen dusdanig vaak getest dat we zeker weten dat de uitkomst overeenkomt met huidige situatie van de persoon. We zeggen dat de PIT drie jaar geldig is als er geen traumatische voorvallen zijn geweest. We adviseren wel om als je ‘m eerder hebt ingevuld vanuit een sportsituatie en nu wil je kijken wat voor kant je op wilt voor een maatschappelijke carrière, om ’m dan opnieuw in te vullen."

Test ook geschikt voor bedrijfsleven
De test is overigens breed inzetbaar. Ook in het bedrijfsleven wordt er gebruik van gemaakt. De test is zo ontwikkeld dat je niet kunt invullen wat je graag wil dat eruit komt. Daarvoor is over de woordvolgorde nagedacht en ook de woordkeuze is van belang. Van Helvoort geeft een voorbeeld: vraag je een sporter ‘ben je gestrest?’ of ‘voel je druk’, dan wil je misschien wel hetzelfde meten, maar het kan toch heel verschillende antwoorden opleveren. 

Onder anderen Memphis Depay, Maartje Paumen en Esther Vergeer zijn verder op weg geholpen via de Talentenacademie die ook met clubs en teams werkt, zoals de hockeydames van Den Bosch. Willen zij gebruik maken van de PIT, dan wordt Van Helvoort ingeschakeld. “Ik analyseer de tests en ik beantwoord vragen, geef de prestatiecoach adviezen. Ik word ingevlogen om PIT-sessies te houden en van daaruit verder te helpen.”

(Voor meer informatie: de Talentenacademie en De SportMaatschappij)

Lees dit artikel op Sport Knowhow XL.